NUTRIPOL

Pszenżyto (×Triticosecale)

Pszenżyto jest syntetycznym mieszańcem międzyrodzajowym pszenicy z żytem, łączącym w sobie cechy obu gatunków. W stanie naturalnym nie występuje. Udanego krzyżowanie dokonano po raz pierwszy w 1875 roku, jednak otrzymane mieszańce były sterylne, pierwsze płodne przeżyto udało się uzyskać dopiero w roku 1889. Pierwsze mieszańce charakteryzowały się słabą płodnością, bardzo niską plennością a formy ozime małą zimotrwałością.  

                      Pszenżyto wprowadzono do uprawy stosunkowo niedawno, dzięki hodowli tzw. wtórnych mieszańców, które wyhodowano: pszenżyto ozime na Węgrzech w 1968,  natomiast formę jarą uzyskano w Kanadzie w 1970 roku.
                       Udział polskiej produkcji ziarna zbóż w UE stanowi około 9,5%, zaś w produkcji światowej około 1,2%. W polskim rolnictwie zboża w ostatnich latach stanowią około 70-75% zasiewów. Jesteśmy trzecim pod względem powierzchni zasiewów producentem zbóż w UE, największym na świecie producentem pszenżyta i drugim na świecie producentem żyta.
W Polsce pszenżyto uprawia się na powierzchni zajmującej około 750 tysięcy ha, co stanowi 9,5% całkowitej powierzchni zasiewów zbóż. Średnie plony pszenżyta w ostatnich latach kształtowały się na poziomie 35 q z ha, ale w korzystnych warunkach możliwe jest uzyskiwanie plonów rzędu 63 q/ha. Potencjalne możliwości produkcyjne pszenżyta są większe niż gatunków wyjściowych - czyli pszenicy i żyta - gdyż kwiatostan wytwarza większą ilość kwiatków. Realizacja tych możliwości może nastąpić tylko w przypadku doboru właściwych warunków klimatyczno-glebowych oraz zaspokojenia wymagań agrotechnicznych tego zboża.
                         Nie jest dużą konkurencją dla innych gatunków zbożowych, mimo że jego areał uprawy wzrasta w Ameryce Północnej i  Środkowej Australii , w Europie - Polsce Francji, Niemczech, Czechach. W Polsce zajmuje powierzchnie ok. 630 tyś ha i nie rośnie ze względu na brak odmian o wartości technologicznej przydatnej do wyrobu mąki chlebowej. Plon ziarna pszenżyta w produkcji wynosi ok. 3,1 t/ ha, podczas gdy w uprawach doświadczalnych średni plon wynosi ok. 6,87 t/ ha, co oznacza że staje się ono potencjalnie najplenniejszym zbożem .
                        W Polsce produkuje się średnio 1980 tys. ton ziarna rocznie, w tym ok. 90% formy ozimej, który prawie w całości jest przeznaczany na pasze. Pszenżyto charakteryzuje się mniejszą zimnotrwałością niż żyto i niektóre odmiany pszenicy. Wymagania glebowe pszenżyta są mniejsze niż pszenicy lub jęczmienia, natomiast większe niż żyta. Należy je uprawiać na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego. Jest tolerancyjne na słabe zakwaszenie gleby.
                      Ziarno pszenżyta jest doskonałą paszą dla drobiu i trzody chlewnej. Zawiera więcej białka niż ziarno żyta, jest bardziej strawne niż ziarno pszenicy oraz ma w składzie bardziej korzystne aminokwasy (duży udział lizyny). Mąka z pszenżyta może być używana do wypieku chleba.
                   Ziarno pszenicy przeznaczone do przetwórstwa na produkty paszowe i będące przedmiotem obrotu handlowego powinno być jednorodne, czyste, dojrzałe, dobrze wykształcone i zdrowe,  o swoistym zapachu, wolne od żywych szkodników, grzybów i porostu, o wilgotności max 14,5%, zanieczyszczeniach ogólne max 6%, w tym: zanieczyszczenia nieużyteczne max 2%, ziarna obce max 3%.