NUTRIPOL

Pszenica (Triticum)

Pszenica jest jedną z najstarszych i najważniejszych roślin uprawnych. Pszenica jest jedną z najstarszych roślin jednorocznych uprawianych przez człowieka od około 10000 lat. Roślina ta po raz pierwszy była uprawiana w Azji. Swoje korzenie ma w starożytnej Mezopotamii. Najstarsze dowody archeologiczne uprawy pszenicy pochodzą z Syrii, Jordanii, Turcji i Iraku. 

Ziarna pszenicy dotarły do cywilizacji starożytnego Egiptu gdzie rozpoczęto uprawiać ją w dolinie Nilu i właśnie dzięki starożytnym egipcjanom poznali tę roślinę przedstawiciele cywilizacji greckiej i rzymskiej, którzy zajęli się uprawą tej rośliny na swoich terenach. Pszenica pełniła bardzo ważną rolę w Cesarstwie Rzymskim zwłaszcza w regionie Morza Śródziemnego.
                  Spośród tysięcy znanych gatunków i odmian pszenicy największe znaczenie mają pszenica zwyczajna (Triticum aestivum) używana do wypieku chleba, pszenica twarda (Triticum durum) używana do produkcji makaronów oraz pszenica karłowata (Triticum compactum), inaczej zbitokłosa, z której otrzymuje się delikatna mąkę do wypieku ciast.
                  Pszenica uprawiana jest w różnych warunkach klimatycznych i na różnych glebach, najlepiej jednak rośnie w warunkach klimatu umiarkowanego z roczną sumą opadów wynoszącą od 300 do 900 mm. Uprawiane są odmiany ozime, jak i jare. Pszenica wykorzystywana jest głównie jako pokarm dla ludzi, tylko ok. 10% plonów przeznacza się na nasiona, a niewielkie ilości stosuje się w przemyśle do produkcji skrobi, makaronu, słodu, dekstrozy, glutenu, alkoholu i innych wyrobów. Do produkcji pasz wykorzystywana jest pszenica gorszej jakości.  
                Skład ziarniaków pszenicy zależny jest od warunków klimatycznych i glebowych. Ziarno zawiera przeciętnie 12% wody, 70% węglowodanów, 12% białka, 2% tłuszczu, 1,8% składników mineralnych i 2,2% włókien. Ziarno zawiera także tiaminę, ryboflawinę, niacynę i witaminę A.
               W skali światowej pszenica jest najczęściej uprawianą rośliną. Pod koniec XX wieku pszenicę wysiewano na powierzchni około 230 milionów hektarów, co się przekładało na plon około 600 milionów ton. Największym producentem są Chiny, gdzie roczny zbiór wynosi prawie 100 milionów ton. Inni wiodący producenci to USA, Rosja, Indie, Ukraina, Francja, Kanada, Kazachstan i Turcja

             Decydującym czynnikiem mającym wpływ na plonowanie pszenicy w Polsce jest klimat. Plony pszenicy ozimej uzależnione są od warunków klimatycznych na jesieni i w czasie zimy. Słoneczna pogoda na jesieni uodparnia rośliny na niskie temperatury w zimie. Wczesne mrozy na jesieni bez okrywy śnieżnej są przyczyną poważnych strat w wyniku wymarzania. Odmiany w Polsce wytrzymują temperatury do -25°C pod okrywą śnieżną. Pszenicę powinno się uprawiać tylko na glebach dobrych i bardzo dobrych, gdyż tylko na tych glebach uzyskamy pożądany efekt produkcyjny. Gleby powinny posiadać dużą zdolność do magazynowania wody i nie mniejszy odczyn niż pH 6,2.
             Ziarno pszenicy przeznaczone do przetwórstwa na produkty paszowe i będące przedmiotem obrotu handlowego powinno być jednorodne, czyste, dojrzałe, dobrze wykształcone i zdrowe,  o swoistym zapachu, wolne od żywych szkodników zbożowo - mącznych, o wilgotności nie większej niż 14,5% (wg. PN-ISO 712), o zawartości zanieczyszczeń ogółem nie większej niż 6%: - w tym zanieczyszczeń nieużytecznych nie większej niż 2% (wg. PN-R-74015): w tym zanieczyszczeń szkodliwych (sporysz) nie większych niż 0,05% (przytulia 0.01%),  o liczbie opadania nie mniejszej niż 180 sek. (wg. PN-ISO 3093).